ضاف الیه 

مضاف الیه  مانند صفت با حرف نشانه - کسره- به دنبال کلمه ای که – به آن مضاف می گویند – می آید.

از جهت ظاهری هیچ فرقی میان مضاف الیه و صفت نیست ولی از جهت معنایی آن دو فرق دارند:

صفت عین موصوف است و در خارج از موصوف وجود ندارد. 

وقتی می گوییم توپ بزرگ، بزرگ همان توپ است. بزرگ صفت توپ است؛

اما وقتی می گوییم توپ مجید. مجید مضاف الیه توپ است. 

توپ و مجید هر کدام جداگانه وجود دارند.

راه تشخيص مضاف اليه :  

  در يك تركيب اضافي

  الف )  مضاف « ي نكره » نمي پذيرد       كتاب ادبيات  #   كتابي ادبيات  (نادرست )

  ب  ) مضاف اليه « تر »  نمي پذيرد          كتاب ادبيات تر  : (  نادرست )

راه های تشخیص صفت از مضاف الیه:

1. اگر میان موصوف و صفت «ی» - که نشانه ی یکی بودن است- بیاوریم، ساختمان موصوف و صفت معنای خود را از دست نمی دهد:
توپِ بزرگ
توپی بزرگ
امّا اگر میان مضاف و مضاف الیه «ی» بیاوریم چیزی بی معنی به دست می آید:
توپِ مجید 
توپی مجید

2. اگر از میان موصوف و صفت، کسره را برداریم و «است» یا یک فعل ربطی دیگر به آخر آنها بیفزاییم جمله ای معنی دار به دست می آید که در آن موصوف به نهاد و صفت به مسند تبدیل می شود.
توپِ بزرگ
توپ، بزرگ است.
امّا اگر درباره ی مضاف و مضاف الیه این کار را بکنیم جمله ای بی معنی به دست می آید:
توپِ مجید
توپ، مجید است؟!

 الف) بعد از ترکیب ها علامت صفت تفضیلی « تر » میگذاریم ، اگر معنی داشت صفت و موصوف است ، ولی اگر معنی نداشت مضاف و مضافٌ اله است . مثال:

دیوار بلند -------- دیوار بلند تر : صفت و موصوف

دانشمند بزرگ -----دانشمند بزرگ تر : صفت و موصوف

کشور ایران ------- کشور ایران تر ( معنی ندارد ) مضاف و مضافٌ الیه

ب) بعد از کلمه ی اول علامت ویرگول می گذاریم و بعد از کلمه ی دوم فعل « است » قرار می دهیم .اگر معنی نداشته باشد مضاف و مضافٌ الیه است. با کلمه ی « این » در ابتدای جمله . مثال :

گل زیبا ------------- این گل، زیبا است . : صفت و موصوف

کتاب سبز ----------- این کتاب ، سبز است : صفت و موصوف

پایه ی میز --------- این پایه ، میز است ( معنی ندارد) مضاف و مضافٌ الیه

موصوف و صفت و مضاف و مضاف الیه

اول برای تشخیص صفت اگر به کلمه ای تر و یا ترین اضافه کنیم و کلمه به دست آمده معنی دار شد آن کلمه صفت است  . معمولاً صفت را نمی توان جمع بست .( به آن ها یا ان اضافه کرد ).

برای تشخیص موصوف و صفت از مضاف و مضاف الیه می توان به ترکیب یکی از موارد زیر را اضافه نمود در صورتی که ترکیب به دست آمده معنی دار شد موصوف و صفت و اگر بی معنی بود مضاف و مضاف الیه است

1- به آخر ترکیب  « تر » اضافه کنیم . 2 -  به آخر ترکیب  « است » اضافه کنیم .

 3–  بین دو کلمه  «  ای »  اضافه کنیم . 4 – دو یا سه مورد بالا را با هم اضافه کنیم 

 
مثال : کلاس پنجم                کلاس پنجم تر     کلاسی پنجم است   که هیچ کدام از ترکیبها معنی دار نیست پس مضاف و مضاف الیه است .

دانش آموز زرنگ              دانش آموز زرنگ تر   دانش آموزی زرنگ که هر دو معنی دار است پس موصوف و صفت است .